Dlaczego mleko kozie czasami smakuje gorzko i jak rozwiązać problem, zapobiegać
Mleko kozie pod wieloma względami wyprzedza krowie: jest tłustsze, łatwiejsze do strawienia, praktycznie nie wywołuje alergii. Jednocześnie hodowcy kóz znacznie częściej spotykają się z goryczą niż właściciele krów. Jest kilka powodów, dla których mleko kozie ma gorzki smak. W większości przypadków da się je rozwiązać, ale czasami, na przykład, jeśli chodzi o wiek zwierzęcia, trudno jest sobie z tym poradzić.
Przyczyny gorzkiego smaku
Jeżeli w smaku mleka pojawiają się odchylenia, tym bardziej nieprzyjemne, należy przede wszystkim poszukać przyczyny w diecie i stanie zdrowia kozy. Rośliny negatywnie wpływające na smak i zapach koziego mleka:
- piołun, komosa ryżowa, skrzyp polny, glistnik, wrotycz pospolity, rzepak zielony (z niewielką ilością piołunu i wrotyczu potrzebnych jako środki przeciw robakom ludowym);
- cebula, czosnek i czosnek niedźwiedzi, szczyty buraków;
- liście drzew, gałęzie iglaste;
- surowe ziemniaki i ich obieranie;
- miazga, gnijąca pasza.
Stęchła woda może również nadać mleku nieprzyjemny smak.
Inne bolesne stany zwierzęcia, które wywołują gorycz mleka:
- niedobór witaminy A w miesiącach zimowych;
- zarażenie pasożytami - u kóz, najczęściej tasiemcami, nicieniami i przywrami;
- przed narodzinami dzieci oraz w ciągu dwóch do trzech tygodni po jagnięciu (u kóz pierwszego rzutu - trochę dłużej);
- zaburzenia hormonalne - mogą wystąpić po owieniu lub przy niewłaściwym karmieniu (w szczególności pszenicy);
- niewydolność wątroby, problemy z woreczkiem żółciowym.
U starszych kóz mleko częściej ma gorzki smak. Niewłaściwa technologia dojenia i przechowywania może zepsuć smak mleka. Zatem tkanki wymienia kozy zawierają zwiększoną ilość enzymu reduktazy. Oddziałując z tłuszczami mlecznymi wywołuje gorycz, dlatego pierwsze porcje mleka doi się oddzielnie, bez mieszania się z jego całkowitą objętością. Ponadto może pojawić się gorzki smak:
- podczas przechowywania mleka w świetle lub w miedzianym pojemniku (przyczynia się to do rozkładu zawartego w nim tłuszczu);
- z intensywnym mieszaniem i wzbogacaniem produktu powietrzem;
- podczas mieszania uzysków mleka uzyskiwanych w różnym czasie.
Przy dłuższym przechowywaniu bez obróbki cieplnej (dłużej niż dwa dni), zjełczały smak pojawia się na skutek zwiększenia objętości rozpuszczalnej kazeiny w mleku. Utrudnia to również jego zdolność do koagulacji w postaci skrzepu.
Jak rozwiązywać problemy z gorzkim mlekiem
Pierwszym krokiem jest sprawdzenie diety zwierzęcia, wykluczenie z niego pasz mogących wywołać gorycz, w razie potrzeby zmiana pastwiska, uprzednie sprawdzenie, czy w zasięgu kóz nie ma roślin „zakazanych”.
Aby wykluczyć inwazję robaków pasożytniczych, można niezależnie proglistogizować zwierzęta, a wszystkie zwierzęta gospodarskie z dziećmi w tym samym czasie. Począwszy od trzeciego miesiąca życia kozy powinny otrzymywać leki przeciw pasożytom dwa razy w roku, kozły jagnięce miesiąc po urodzeniu i ponownie dwa tygodnie później. Zimą zwierzęta otrzymują specjalne preparaty, które kompensują niedobór witamin A, D, E, które wpływają na smak mleka.
Do jego przechowywania używa się pojemników szklanych lub przynajmniej plastikowych, podczas transportu pojemniki są całkowicie napełniane, zmniejszając prawdopodobieństwo wstrząśnięcia i przetwarzane (fermentowane, gotowane, pasteryzowane) - jak najszybciej po dojeniu.
Jeśli te czynniki są wykluczone, należy skontaktować się z lekarzem weterynarii w celu zbadania zwierzęcia. W szczególności zapalenie sutka w początkowych stadiach objawia się tylko goryczą mleka (zewnętrzne objawy stają się widoczne później). Nie zaleca się samodzielnego stawiania diagnozy, szczególnie w przypadku leczenia zwierzęcia: leczenie przeprowadza się antybiotykiem wrażliwym na określony typ drobnoustrojów wysianych w analizie. Objawy różnych chorób narządów wewnętrznych czy chorób zakaźnych mogą również nie być widoczne dla właścicieli kozy.
Działania zapobiegawcze
Doświadczeni hodowcy kóz, jeśli są miejsca do wypasu, sieją je jesienią koniczyną i innymi ziołami przydatnymi jako pasza. Jeśli nie jest to możliwe, przed zabraniem zwierząt na dane pastwisko badają je i zaznaczają obszary roślinami szkodliwymi dla kóz, trzymają kozy na smyczy z dala od nich.
Główną profilaktyką mastitis jest przestrzeganie zasad sanitarnych trzymania zwierząt, higienicznych i technicznych zasad dojenia (mycie rąk, używanie czystych ręczników, mycie wymienia, dojenie mleka bez uszkodzenia gruczołów mlecznych kozła).
Zapobieganie inwazji robaków - terminowe karmienie kóz specjalnymi preparatami (np. „Panakur”, „Manizen”) ze wstępnym leczeniem pcheł, ponieważ niektóre gatunki tych owadów są nosicielami robaków.
Uwaga: nawet przy regularnych zabiegach przeciw robakom nie można chronić zwierząt przed pasożytami, ponieważ źródłem zakażenia są pastwiska i woda z kałuż po deszczu oraz nie zawsze prawidłowo przechowywana pasza i inne zwierzęta.
Czy można użyć takiego produktu
Wskazane jest, aby nie używać gorzkiego mleka w żadnej postaci i nie przetwarzać go na sfermentowane przetwory mleczne (jednak nie fermentuje dobrze, konsystencja twarogu lub sera okazuje się niezadowalająca, a gorycz w nich jest jeszcze silniejsza). Chodzi nie tylko o to, że smak produktu, w którym takie mleko jest używane, zostanie zepsuty. Szkodliwe mikroorganizmy, które nadają mu gorycz, mogą szkodzić zdrowiu ludzkiemu.
